Dworzec Historii dla zwiedzających ul. Daszyńskiego 2 Bogatynia 59-920

tel: 510 275 707 bractwo-bogatynia@gazeta.pl

Felietony

I – Bogatynia z przed lat 1512.

Z książki „Kronika Bogatyni i wsi tej parafii Jasnej Góry, Markocic i Hermanic” autorstwa J. T. D. Roslera z rozdziału „Rozmaite zdarzenia i nieszczęśliwe wypadki w Bogatyni i wsiach tej parafii od 1591 roku”  wynotowałem co ciekawsze kąski spośród wielu ówczesnych zdarzeń. 1 sierpnia 1592 roku nadeszła wielka powódź, która wyrządziła wiele szkód.

Rok 1595 Padający nieprzerwanie deszcz spowodował 18 sierpnia powódź. Woda porwała w Hermanicach stajnię, w Markocicach dom, a w Bogatyni dwa domy i oborę. Żywioł wyrządził prócz tego wiele innych szkód.

25 lutego 1596 roku mieszkaniec Bogatyni Johann Ehrentraut udał się z weselnikami do Turoszowa, gdzie miały się odbyć jego zaślubiny z wdową po Barthelu Windischu. Nagle panna młoda zaniemogła i skonała właśnie wtedy, gdy zamierzano wyruszyć do kościoła.

11 marca 1597 rozszalała się straszliwa wichura, która wyrządziła wielkie szkody wśród domów a także w lasach zaś 13 kwietnia grad całkowicie wybił rosnące w polu zboże.

Zima 1604 była ciepła i mało śnieżna. W kwietniu gwałtowne burze dwukrotnie wywoływały silną powódź.

26 lutego 1605 roku na niebie były widoczne trzy słońca.

6 czerwca 1911 roku przy moście na Nysie w Hirschfelde Christoph Gabler zastrzelił Wenzla Sachsa. Obaj pochodzili z Bogatyni i znani byli ze swarliwego charakteru.

W listopadzie 1618 roku pojawiła się na niebie duża kometa, widoczna przez trzydzieści następnych dni.

1619 rok Zima tego roku była bardzo mroźna. Jeszcze 15 i 16 maja utrzymywał się silny mróz, tak, że trzeba było przeorać większą część zmarniałego zboża. Spowodowało to wkrótce wzrost cen zboża.

Felieton był przedstawiony na antenie ArtRadia w grudniu 2012 roku

II – Bogatynia

 

Bogatynia (niem. Reichenau) – miasto w południowo-zachodniej Polsce, leżące na ziemi wchodzącej w skład historycznych Łużyc Górnych, a od 1635 roku Saksonii; obecnie miasto administracyjnie leży w województwie dolnośląskim, w powiecie zgorzeleckim. Bogatynia jest położona na Obniżeniu Żytawsko-Zgorzeleckim, w polskiej części Łużyc Górnych. Leży w Kotlinie Turoszowskiej, która ograniczona jest od południa Granicznym Wierchem (616 m n.p.m., Góry Izerskie), a od północy Wyniosłością Działoszyńską (ok. 340 m n.p.m.). Miasto położone jest nad potokiem Miedzianką. W Bogatyni do Miedzianki uchodzą potoki Jaśnica oraz mniejszy Czerwienica. W południowej części miasta do Jaśnicy uchodzi także potok Wądolno. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. jeleniogórskiego. Bogatynię założono w XIII wieku jako osadę łużycką zwaną Richnow, później Reichenau (niem.Reichenau od reich – bogaty, die Aue – błonie, łąka. Pierwsze informacje o miejscowości pochodzą z 1262 roku. Od początków do XVII wieku osada była pod rządami czeskimi. Wieś średniowieczna rozwijała się ze względu na dogodną lokalizację na szlaku handlowym pomiędzy bogatymi miastami Dreznem i Świdnicą W 1430 roku została doszczętnie zniszczona przez wojska husyckie. Po pokoju praskim zawartym  w 1635, Saksonia przejęła Łużyce wraz z Bogatynią. W tym czasie osada była kondominium klasztoru cysterek z Marienthal i miasta Żytawy. Pod patronatem klasztoru następował rozwój bogatyńskiego rzemiosła. W czasach nowożytnych wieś rozkwitała jako ośrodek tkactwa, zamożność osady wzrastała zagrażając ościennej konkurencji. W 1627 roku, mistrzowie tkaccy z sąsiedniej Żytawy, powołując się na szesnastowieczny przywilej, zniszczyli bogatyńskie warsztaty i zabrali surowiec potrzebny do prac. W XVIII wieku Bogatynia dzięki tkactwu chałupniczemu była już bogatym ośrodkiem. Od połowy XIX wieku do końca II wojny światowej Reichenau-Bogatynia należała do Saksońskiego okręgu Zittau. W 1945 miasto przyłączono do Polski, a niemiecką ludność która pozostała w Bogatyni wysiedlono do Niemiec. Początkowo administracja polska używała nazwy Rychwałd (do 1947), ostatecznie jednak przyjęto formę Bogatynia. Dziś w tym miejscu mieszkamy my i choć nie zawsze umiemy odnieść się z szacunkiem  do historii tworzącej ten zakątek Polski to chyba jednak wreszcie zaczynamy wierzyć że osiedliśmy tutaj nie na kilka czy kilkadziesiąt lat.

Felieton z sierpniowej audycji w Art Radiu wyemitowany w 2012 roku

 

III – Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny. -Bogatynia.

Został wzniesiony w 1868 roku przez zakon cysterek jako kościół przyklasztorny. Zbudowany w stylu neogotyckim, murowany, jednonawowy. Posiada zabytkowy kamienny portal nad wejściem oraz oryginalną stolarkę wewnątrz. Usytuowany przy ul. Kurzańskiej. Proboszczem, a także dziekanem bogatyńskiego dekanatu jest ksiądz Jan Żak (2012 rok). Pierwsza informacja o bogatyńskim społeczeństwie katolickim odnotowana została  w  księdze „Decimae Ecclesiastice Anno Domini 1384 znajdującej się w arcybiskupiej bibliotece w Pradze gdzie zostały wymienione parafie dekanatu Żytawa z nazwami w ich starym brzmieniu. Pod pozycją 8 jest wymieniona parafia Richinowe.  Księga ta będąca swego rodzaju wykazem wszystkich parafii, stanowi również wykaz należności przekazanych do Pragi. Wysokość przesłanej sumy stanowi o tym, że wspólnota katolicka stanowiła liczącą się część mieszkańców miejscowości, należącą także do hojniejszych w dekanacie.

W połowie XIX wieku ówczesna bogatyńska wspólnota katolicka rozrosła się do prawie 500 osób. Było to spowodowane z gwałtownym rozwojem miejscowego przemysłu, Do  miejscowości i zaczęła napływać ludność z okolicznych saksońskich i czeskich wiosek, a wśród nich znalazła się także znacząca liczba rodzin katolickich. Brak było dla własnej szkoły i kaplicy. O ile zgodę na własną szkołę społeczność katolicka uzyskała bardzo szybko to pozwolenie  na budowę katolickiej kaplicy zostało udzielone dopiero po pięcioletnich staraniach dopiero wtedy gdy opatka klasztoru w Marienthal postanowiła zbudować kościół z funduszy klasztornych i na ziemi stanowiącej własność klasztoru.

Pierwszy projekt i kosztorys wykonany przez wrocławskiego architekta Langera nie spełnił oczekiwań . Zawierał liczne błędy, przeładowania architektoniczne oraz nadmierne obciążenie finansowe. Powtórne opracowanie zrobione przez profesora Schramma z Zittau pozwoliły na unikniecie wcześniejszych błedów. Jednak tym razem dzieło nie znalazło uznania u przełożonej klasztoru w Marienthal. Zleciła kolejne opracowanie projektu, który został wreszcie pozytywnie zaopiniowany  24 sierpnia 1863 roku.  3 września 1863 roku w obecności hierarchów kościelnych, oraz architektów i sporej grupy budowlanych rozpoczęto prace związane z wytyczeniem placu pod budowę nowego kościoła. 17 września odbyły się uroczystości poświęcenia i położenia kamienia węgielnego. Uroczystość rozpoczęła procesja na czele której szedł graf von Einsiedl z Reibersdorf. Po poświęceniu przez  księdza Konrada Preissa,  kamień węgielny został umieszczony miedzy zakrystią a ołtarzem.

Do końca roku 1863 wykonano wszystkie prace ziemne i fundamenty z pominięciem podstawy wieży kościelnej, która wymagała pewnych przeprojektowań. Stawianie murów2 nośnych wraz z filarami oporowymi zajęło cały 1864 rok. W następnym rozpoczęto budowę sklepień . W październiku 1865 roku zakończono budowę sklepień nad ołtarzem, zaś pozostałe ukończono w maju 1866 roku.  W tym samym miesiącu zakończono budowę wieży. Do końca 1868 roku malowano kościół i wprowadzano wszystkie elementy wyposażenia.

W tym główny ołtarz zawierający obraz autorstwa Wenzela Schwartza z Drezna przedstawiający patronkę kościoła.  8 listopada 1868 roku, tuż przed godzina ósmą rano do kościoła wszedł biskup Forverk by konsekrować świątynię. W tym samym czasie ulicami Bogatyni w stronę kościoła ruszył uroczysty pochód. W samo południe rozpoczęła się pierwsza uroczysta msza święta. W skład nowo utworzonej parafii weszły następujące miejscowości. Bogatynia, Markocice, Jasna Góra, Opolno Zdrój, Rybarzowice, Białopole i Turoszów.

Takie były początki katolickiej Bogatyni, oraz czas budowy Kościoła pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, do chwili erygowania.

Felieton wyemitowany w artradiu 29 września 2012 r.